مایندفولنس رویکردی است که ریشه در سنت‌های مراقبه شرقی دارد و در دهه‌های اخیر به‌صورت علمی و بالینی در روان‌شناسی و درمان‌های مدرن توسعه یافته است.
این روش بر حضور آگاهانه در لحظه‌ی حال و مشاهده‌ی افکار، احساسات و تجربه‌های درونی بدون قضاوت تمرکز دارد.
در دهه‌ی ۱۹۷۰، جان کابات-زین (Jon Kabat-Zinn)، استاد دانشگاه پزشکی ماساچوست، برنامه‌ای به نام کاهش استرس مبتنی بر مایندفولنس (MBSR) طراحی کرد که نقطه‌ی آغاز گسترش این رویکرد در روان‌شناسی مدرن بود.
فلسفه Mindfulness چیست؟
مایندفولنس به معنای «حضور آگاهانه در لحظه‌ی حال» است — یعنی توجه کردن به آنچه در اکنون در ذهن، بدن و پیرامون ما جریان دارد، بدون قضاوت یا تلاش برای تغییر آن.
تمرین مایندفولنس به افراد کمک می‌کند از چرخه‌ی نشخوار فکری، اضطراب و نگرانی‌های گذشته و آینده رها شوند و آرامش بیشتری را در لحظه‌ی حال تجربه کنند.
اصول و تمرین‌های مایندفولنس چیست و چگومه انجام می شود؟
مایندفولنس مجموعه‌ای از مهارت‌ها و تمرین‌هاست که با هدف افزایش آگاهی و پذیرش انجام می‌شوند، از جمله:
- توجه آگاهانه به تنفس و بدن
- مشاهده‌ی افکار و احساسات بدون قضاوت
- تمرکز بر تجربه‌ی حسی در لحظه‌ی حال
- افزایش مهربانی و شفقت نسبت به خود و دیگران
این تمرین‌ها معمولاً در قالب مراقبه‌ی نشسته، تمرین‌های تنفسی یا حتی در فعالیت‌های روزمره مانند خوردن، راه‌رفتن یا گوش‌دادن انجام می‌شوند.
مایندفولنس برای چه مشکلاتی سودمند است؟
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تمرین منظم مایندفولنس می‌تواند در موارد زیر مؤثر باشد:
- کاهش استرس، اضطراب و افسردگی
- بهبود تمرکز، خواب و عملکرد شغلی
- افزایش تاب‌آوری در برابر چالش‌های زندگی
- بهبود روابط بین‌فردی از طریق افزایش همدلی و حضور ذهن
- کمک به مدیریت دردهای مزمن و بهبود سلامت جسمی
پژوهش ها چه می گویند؟
پژوهش‌های علمی در دو دهه‌ی گذشته نشان داده‌اند که تمرین مایندفولنس می‌تواند تأثیر مثبتی بر سلامت روان و جسم داشته باشد.
برنامه‌هایی مانند کاهش استرس مبتنی بر مایندفولنس (MBSR) و درمان شناختی مبتنی بر مایندفولنس (MBCT) از جمله رویکردهای پژوهش‌محور هستند که در بسیاری از مراکز روان‌درمانی، بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نتایج مطالعات نشان می‌دهد این رویکردها می‌توانند به کاهش استرس، وسواس فکری و عملی، اضطراب و پیشگیری از عود افسردگی کمک کرده و احساس آرامش و حضور ذهن را افزایش دهند.
